Duyusal Bütünleşme / Rıdvan Yıldırım

Kısaca çevresel uyarana verilen en uygun tepkidir. Duyu bütünlemede çocuk aktif katılımcıdır. Uygun ve geliştirici çevreler, duyu bütünlemeyi geliştirir. Uyumsal tepkiler, beyinde değişimler yaratır ve bu değişimler sayesinde çocuk daha uygun tepkiler vermeye başlar.

Duyu bütünlemede bilinmesi gereken en önemli konulardan birisi hissetme(duyumsama)dır. Otoriteler bu konuyu üç ana başlıkta incelerler.

INTEROCEPTION: İçerden gelen, susama, acı, baş ağrısı, acıkma, tuvalet vb.
PROPRIOCEPTION: Vücut pozisyonu ve hareket (Vestibuler, proprioception)
EXTEROCEPTION: Vücudun dışından gelen işitme, görme, tatma, koklama, dokunma (5 duyu organı ile duyumsadıklarımız)

Duyu bütünleme, yukarıda bahsedilen konuların neredeyse hepsine yönelik uygun tepkiler oluşturma çalışmalarını kapsamaktadır. Bu açıdan çocuğun gelişimi açısından çok önemli bir yer teşkil etmektedir.

Duyusal girdinin derecesini, yoğunluğunu, sıklığını, kompleksliğini, yeni olup olmadığını, doğasını kademeli ve uyumlu bir şekilde düzenleme becerisine “Duyusal modülasyon” denilmektedir. Bu da günlük hayatta karşılaştıklarımıza optimal derecede uyum ve performans göstermemizi sağlar.

Peki duyusal modülasyonun kişiye sağladıkları nelerdir?

İlgili uyarana dikkatini verme
Kalkma ve gitme
Yeniliğe yaklaşım
Günlük aktivitelerin duyumlarından zevk alma
Önemli olmayan uyaranı dışarı atma
Yavaşlama ve sakinleme
Dikkati değiştirme
Odaklanma
Hoşa gitmeyen şeylerden, insanlardan ve deneyimlerden kaçınma

Duyusal modülasyonlarda bozukluk varsa eğer

Aşırı tepkisellik/duyarlılık,
Hiper - duyusallık, anti-sosyal davranışlar,
Kaç veya savaş(fight or flight) tepkileri, negatif duyu durumları,
Takdil (korumacılık) duyularda bozukluklar,
Vestibüler(yer çekimine karşı güvensiz korku, harekete karşı aşırı duyarlı olma) duyularda bozukluklar,
İşitsel (hiperakuzi, koku ve tattan kaçınma, görsel dikkatsizlik) duyularda bozukluklar
Az duyarlılık(duyusallığa karşı davranış tepkilerinin az olması, duyumların farkındalığındaki azlık, çevresini keşfedici hareketler göstermeme, uyarılmada bozukluklar, ayırt etme becerisinde zayıflık) gibi bozukluklar görülmektedir.

Duyusal bütünleme bozukluğu 40 yıllık araştırmalara dayanmaktadır. Merkezi sinir siteminin başı olan beyinde oluştuğu düşünülmektedir. Beyin gelen girdileri düzgün analiz edemez ve bağlayamaz yani bütünleyemez. Çocuk duyusal girdiye anlamlı ve tutarlı bir şekilde tepki veremez. Aynı zamanda bilgiyi, yapması gereken işleri planlamada organize etmede kullanmada güçlük çeker. Yani kolay öğrenemez.

Duyusal bütünleme çalışmalarının etkilediği gelişimsel alanlar vardır. Bunlar temel olarak;

Postür kontrol (Vestibüler, Proprioseptif)

Praxis(Motor planlama, problem çözme)

Görsel ve Takdil

Davranışın düzenlenmesi(Biliş, zamanlama, sıralama)

Sosyal etkileşimler

Uyarılma/Duygu/Dikkat gibi konulardır.

Yukarıda bahsettiğimiz konular göz önüne alındığında, çocuğun gelişimi açısından duyu bütünleme çalışmalarının ne denli önemli olduğu net bit şekilde görülmektedir. Mezopotamya Otizm Merkezi olarak, bilinçli ve amacına uygun etkinlikler ile desteklemeye çalıştığımız duyu bütünleme çalışmalarını ara vermeden ve ailelerimizin de desteğiyle evde de devam edilecek şekilde düzenlemekteyiz.